Voor jou, Jan Lenos, ben ik op 4 mei twee minuten stil
Had je dromen, pake, als kleine jongen, geboren op 14 november 1905 in Aengwirden, opgroeiend op het Friese platteland? Wilde je boer worden, dromend van een eigen boerderij, je eigen bedrijf, je eigen dieren, hard werken om iets op te bouwen? Was je gelukkig, en had je plannen, voor later, als je groter was
Was je bang, pake, als kleine jongen in de Eerste Wereldoorlog, en blij toen er weer vrede was?
Was je verliefd, pake, toen je Jantje de Haan, jouw vrouw, onze beppe, voor het eerst ontmoette? Was het liefde, toen jullie trouwden in 1933 en jullie gezinnetje begonnen op de eerste boerderij in Haule? Was je trots, toen je eerste zoon Wiebren in 1935 geboren werd? Was het een grote stap, toen jullie de boerderij verruilden voor de grote boerderij in Oudehaske? En was je blij toen ook je tweede zoon Uilke geboren werd in 1939?
Had je dromen, pake, dromen waarin je de twee jongens op zag groeien, een gezin zag stichten, kinderen zag krijgen? Droomde je, pake, om ooit je kleinkinderen, en misschien zelfs je achterkleinkinderen in je armen te houden, met ze te spelen, ze de lessen van het leven te leren?
Voelde jij je verantwoordelijk, pake, om je dienstplicht te vervullen, net als de andere jonge mannen, en de herhalingstrainingen bij de Jagers te volgen? Dacht je toen nog dat het bij die trainingen zou blijven?
Was je ongerust, pake, om je vrouw, met een kleuter en een baby van net 6 maanden oud, op de boerderij achter te laten om je te melden bij de mobilisatie in augustus 1939? Was het een lange tocht, van Friesland naar Kamp Waalsdorp in Den Haag, waar jij je moest melden, een lange tocht omdat er deze dag geen normaal treinverkeer mogelijk was? Was je ongerust, toen je ontdekte dat er alleen maar militair treinverkeer was? Begreep je wat er gaande was, toen je van de Jagers, de opleidingstroepen, werd overgeplaatst naar het 3e Depot Bataljon Grenadiers?
Was je bang, pake, bang voor jezelf, voor je vrouw, je kinderen? Was je bang, omdat je voelde dat het deze keer niet goed zou komen?
Hoorde je het geronk van de Duitse vliegtuigmotoren, pake, in de nacht van 10 mei 1940? Hoorde je ze dichterbij komen? Besefte je dat ze op weg waren naar jouw barak, barak nummer 9 in Kamp Waalsdorp, waar jij en je maten verbleven?
Hoe waren je laatste momenten, pake, toen de bommen vielen? Heb je pijn gehad? Heb je geleden? Heb je geweten dat je het niet zou overleven?
Heb je in die laatste momenten nog gedacht, pake, aan je vrouw en je kinderen, die je nooit meer zou zien? Aan je vrouw die je nooit meer zou liefhebben? Aan je zoons die je niet zou zien opgroeien? Aan de kleinkinderen die je nooit geboren zou zien worden?
Besefte je, pake, dat jij stierf in een oorlog, een zinloze strijd om wereldmacht? Besefte je dat jouw dood, en de dood van zoveel anderen, de prijs was van de strijd om vrijheid, verdraagzaamheid en vrede?
Zou je het weer doen, pake, je leven geven om je gezin, je land, de hele wereld, te beschermen?
Pake, ik heb je nooit gekend. Ik had een vader die zijn eigen vader nauwelijks heeft gekend. Die is opgevoed door een moeder die het zwaar had op de boerderij, alleen, in oorlogstijd, met twee jonge kinderen. Die het geluk had weer een fijne man te treffen, mijn “andere” pake, die de beide jongens als zijn eigen kinderen beschouwde. En jij, pake, ligt begraven in een massagraf, samen met 166 andere gesneuvelden
Pake, ik ben trots op jou, Jan Lenos. Trots dat jij, een Friese boerenzoon, je leven gaf voor de vrijheid. Trots dat ik, één van je kleinkinderen, dankzij jou en vele anderen, mijn leven in vrijheid mag leven. Dat jij je leven gaf, voor mij, voor Nederland, voor al die anderen die vinden dat zij vergeten zijn. Voor zij die menen dat zij geen respect hoeven te tonen. Die vinden dat zij jouw rust mogen verstoren.
Daarom, pake, ben ik op 4 mei twee minuten stil. Elk jaar opnieuw. Want pake, dat jij, met zoveel anderen, je leven gaf, dat mag nooit vergeten worden.
Geschreven door Roelie Lenos feiten door Ard Lenos.